همه چیز درباره دندان قروچه

دندان قروچه که معمولاً به عنوان ساییدن یا فشردن دندان شناخته می شود، یک نوع بیماری است که بسیاری از افراد را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد. این اختلال با ساییدن، فشردن غیرارادی دندان ها، اغلب در هنگام خواب مشخص می شود. این عارضه می تواند بر سلامت دهان، دندان و سلامت کلی فرد تأثیر منفی بگذارد و موجب ترمیم دندان شود. در این مقاله به بررسی علل، علائم و گزینه های درمانی دندان قروچه خواهیم پرداخت.

دندان قروچه چیست؟

دندان قروچه که معمولاً به عنوان فشردن دندان شناخته می شود، یک بیماری دندانی است که با ساییدن، قروچه یا فشردن غیرارادی دندان ها پدید می آید. این عارضه افراد زیادی را از کودکان گرفته تا بزرگسالان تحت تاثیر قرار می دهد. در کل دلیلی برای نگرانی نیست، اما در موارد مزمن یا شدید می تواند منجر به مشکلات مهم سلامت دهان و دندان و سایر عوارض شود. دو نوع اصلی از این نوع بیماری وجود دارد: دندان قروچه در خواب و دندان قروچه بیداری. فشردن دندان در خواب در طول دوره های خواب رخ می دهد و معمولاً با انقباضات ریتمیک عضلات فک همراه است. از سوی دیگر، ساییدن دندان در بیداری زمانی اتفاق می افتد که فرد در هنگام بیداری دندان های خود را به هم می ساید یا به هم فشار می دهند، که اغلب در موقعیت های استرس زا یا به عنوان یک عادت است.

علل ایجاد دندان قروچه

اما دندان قروچه بر اثر چه عواملی ایجاد می‌شود و دلایل آن چیست؟

1. استرس و اضطراب

یکی از دلایل اصلی دندان قروچه استرس و اضطراب است. افرادی که سطوح بالایی از استرس را تجربه می‌کنند یا از اختلالات اضطرابی رنج می‌برند، ممکن است ناخودآگاه دندان‌ های خود را به‌عنوان یک واکنش فیزیولوژیکی به هم بسایند. این عمل ممکن است به عنوان یک مکانیسم ناخودآگاه مقابله یا خروجی برای استرس عمل کند. پرداختن به عوامل استرس زا یا مدیریت اضطراب می تواند به طور قابل توجهی دندان قروچه را کاهش دهد.

۲. اختلالات خواب

برخی از اختلالات خواب، مانند آپنه خواب یا خروپف، با دندان قروچه مرتبط هستند. این شرایط الگوهای خواب طبیعی را مختل می کند و می تواند باعث شود بدن به دنبال اکسیژن بگردد و در نتیجه فشردن دندان به عنوان یک رفلکس ایجاد شود. درمان اختلال خواب زمینه ای از طریق تشخیص پزشکی می تواند به کاهش علائم دندان قروچه کمک کند.

۳. مشکلات مال اکلوژن یا نامرتبی دندان ها

یکی دیگر از علل رایج دندان قروچه، ناهماهنگی بایت یا مال اکلوژن است. زمانی که دندان‌های بالا و پایین به درستی روی هم قرار نگیرند، ممکن است فرد دندان‌های خود را در تلاش برای یافتن موقعیت راحت‌تر بایت قروچه کند. این ساییدگی می تواند منجر به سایش بیش از حد روی سطوح دندان شود و به طور کلی باعث اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) شود. درمان ارتودنسی یا درمان های مختلف دندانی، مانند بایت اسپلینت یا محافظ دهان، می تواند ناهماهنگی را اصلاح کرده و ساییدن دندان ها را کاهش دهد. بنابراین با مراجعه به یک دندانپزشکی در تهران می‌توان این مشکل را برطرف کرد.

۴‌. داروها و محرک ها

برخی داروها و مواد محرک نیز ممکن است موجب ایجاد این اختلال شوند. محرک هایی مانند کافئین، نیکوتین و همچنین برخی از داروهای ضد افسردگی، احتمال ابتلا به دندان قروچه را افزایش می دهند. اگر مشکوک هستید که این بیماری در شما ممکن است با مصرف دارو تحریک شود، بسیار مهم است که با یک دندانپزشک واجد شرایط مشورت کنید تا هر چه سریع تر درمان خود را شروع کنید.

۵‌. سن و عادات

دندان قروچه نیز می تواند تحت تأثیر سن و عادات خاص ایجاد شود. فشردن دندان  در خواب معمولاً در کودکان مشاهده می شود، که در اکثر موارد با بزرگتر شدن خود به خود برطرف می شوند. با این حال، در برخی موارد، ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. علاوه بر این، افرادی که به طور مکرر آدامس می جوند، ناخن های خود را می جوند یا فک خود را فشار می دهند، بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند. آگاهی از این عادات و تلاش آگاهانه برای اجتناب از آن ها می تواند به مدیریت این اختلال کمک کند.

به طور کلی، شناسایی علت اصلی در اجرای استراتژی های درمانی مناسب برای این اختلال بسیار مهم است. دریافت مراقبت های حرفه ای، مانند معاینات منظم دندانپزشکی و مشاوره با دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی، می تواند به شناسایی علت دندان قروچه و ایجاد یک برنامه درمانی مناسب کمک کند. با پرداختن به عوامل زمینه‌ای، افراد می‌توانند به طور موثری تأثیر دندان قروچه بر سلامت دندان خود را مدیریت کرده و کاهش دهند.

علائم و نشانه های دندان قروچه

شناخت علائم و نشانه های دندان قروچه در شناسایی این وضعیت و جستجوی درمان مناسب بسیار مهم است. برخی از علائم مهم آن شامل موارد ذیل است:

• حساسیت دندان

یکی از علائم اولیه دندان قروچه، حساسیت دندان است. افرادی که از این بیماری مزمن رنج می برند اغلب حساسیت دندان های آن ها به مواد گرم یا سرد بیشتر است. این حساسیت به دلیل اصطکاک بیش از حد ناشی از ساییدگی رخ می دهد که می تواند مینای دندان را از بین ببرد و لایه عاج زیرین را در معرض دید قرار دهد. اگر متوجه افزایش حساسیت در دندان های خود شدید، به ویژه هنگام مصرف نوشیدنی های سرد یا گرم، برای تشخیص این بیماری حتما به سراغ یک دندانپزشک ماهر بروید.

• درد و تنش فک

دندان قروچه همچنین می تواند به صورت درد و تنش فک ظاهر شود. فشردن و ساییدن مداوم دندان ها می تواند فشار زیادی بر مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) وارد کند و منجر به ناراحتی، درد و سفتی در ناحیه فک شود. اگر درد یا گرفتگی مزمن فک را تجربه می‌کنید، به‌ویژه پس از بیدار شدن از خواب یا در طول روز، توصیه می‌شود با دندانپزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید، زیرا ممکن است نشانه‌ای از دندان قروچه باشد.

• سردرد یا میگرن

یکی دیگر از علائمی که معمولاً با این بیماری همراه است، سردردهای مکرر یا میگرن است. فشار مداوم بر روی ماهیچه های فک به دلیل دندان قروچه می تواند باعث ایجاد درد در شقیقه ها و پیشانی شود و منجر به سردردهای مداوم شود. اگر متوجه ارتباط بین سردرد و تنش فک خود شدید، بررسی احتمال دندان قروچه به عنوان یک علت زمینه ای بسیار مهم است.

• آسیب دندان

با گذشت زمان، ساییدن مکرر دندان ها می تواند آسیب قابل توجهی به ساختار دندان شما وارد کند. این ممکن است شامل مینای فرسوده، شکستگی دندان، دندان های ترک خورده یا حتی ترمیم های دندانی مانند تاج یا پرکردگی ها باشد که آسیب دیده یا جابجا شوند. اگر متوجه هر گونه نشانه ای از آسیب دندان بدون دلیل مشخص، مانند پوسیدگی دندان یا ضربه شدید، می تواند نشانه ای از بیماری فشردن دندان باشد. در صورت جلوگیری نکردن از آسیب به دندان این بیماری می‌تواند منجر به درمان‌هایی مانند عصب کشی دندان برای خلاصی از پوسیدگی شود

• بزرگ شدن ماهیچه های صورت

دندان قروچه طولانی مدت می تواند منجر به بزرگ شدن ماهیچه های ماستر شود که مسئول حرکت فک در حین جویدن هستند. بزرگ شدن عضلات ماستر ممکن است باعث ایجاد ظاهری مربعی در صورت شود و در نهایت موجب عدم تقارن صورت شود.

• اختلال در الگوهای خواب

فشردن دندان ها اغلب الگوهای خواب طبیعی را مختل می کند. علاوه بر این که این موضوع برای خود فرد آزار دهنده است می تواند برای شخصی که در کنار او نیز خوابیده است آزار دهنده باشد. صداهای بلند ساییدن می تواند آزاردهنده باشد و منجر به اختلال در خواب و مشکلات احتمالی شود. کمبود خواب همچنین می تواند منجر به خستگی در طول روز و کاهش انرژی شود.

درمان دندان قروچه

خوشبختانه چندین روش درمانی موثر برای کمک به مدیریت و کاهش علائم این بیماری وجود دارد. که در زیر به برخی از این گزینه های درمانی و فواید ان ها اشاره کرده ایم.

1. آتل اکلوزال یا محافظ دهان

یکی از رایج ترین روش های درمان دندان قروچه، استفاده از اسپلینت های اکلوزال یا محافظ دهان است. این دستگاه‌های دهانی که توسط دندانپزشکان سفارشی ساخته شده‌اند، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و محافظی ایجاد می‌ کنند. با استفاده از آتل اکلوزال در طول خواب، می توان تاثیر ساییدن دندان ها را به میزان قابل توجهی کاهش داد و از دندان ها در برابر آسیب محافظت کرد و تنش عضلانی داخل فک را نیز از بین برد.

2. تکنیک های مدیریت استرس

در بسیاری از موارد، دندان قروچه ارتباط نزدیکی با استرس و اضطراب دارد. بنابراین، مدیریت سطوح استرس می تواند به طور قابل توجهی دفعات و شدت دندان قروچه را کاهش دهد. تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، تمرین ‌های تنفس عمیق و انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش می‌تواند به کاهش استرس و ایجاد خوابی آرام‌تر کمک کند و احتمال ابتلا به فشردن دندان را کاهش دهد.

4. اصلاح دندان ها

در مواردی که هم ترازی دندان ها موجب ایجاد این بیماری می شود ممکن است اصلاح دندان ضروری باشد. با تنظیم بایت و تراز مناسب دندان‌ها، فشار وارده به مفصل فک کاهش می‌یابد و وسوسه ساییدن یا فشردن دندان‌ها از بین خواهد رفت.

۵‌. داروها

در موارد خاص، ممکن است دارو های خاصی برای مدیریت علائم دندان قروچه تجویز شوند. شل کننده های عضلانی یا آرام بخش ها می توانند به شل شدن عضلات فک و کاهش تنش کمک کنند. با این حال، توجه به این نکته مهم است که دارو باید تحت راهنمایی و تجویز یک متخصص مراقبت های بهداشتی واجد شرایط استفاده شود.

آیا کمبود ویتامین باعث دندان قروچه یا فشردن دندان ها می شود؟

تحقیقات نشان می دهد که کمبود ویتامین نیز ممکن است بر این بیماری تأثیر بگذارد. در این قسمت از مقاله، ارتباط بین کمبود ویتامین و دندان قروچه یا فشردن دندان ها را بررسی می کنیم و ویتامین های موثر برای جلوگیری از این بیماری را نیز شرح می دهیم؛

• ویتامین D

ویتامین D نقش مهمی در حفظ سلامت استخوان ها و دندان ها دارد. علاوه بر این، به تنظیم عملکرد ماهیچه ها و سیگنال دهی عصبی کمک می کند. مطالعات ارتباطی بین کمبود ویتامین D و افزایش خطر دندان قروچه را نشان داده اند. در حالی که تحقیقات بیشتری برای ایجاد رابطه علت و معلولی مستقیم مورد نیاز است، اطمینان از سطوح کافی ویتامین D از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا مکمل‌ها ممکن است به طور کامل احتمال ساییدن یا فشردن دندان‌ها را کاهش دهد.

• ویتامین B5

ویتامین B5 که به نام اسید پانتوتنیک نیز شناخته می شود، برای بسیاری از عملکردهای بدن از جمله متابولیسم کربوهیدرات ها، پروتئین ها و چربی ها ضروری است. برخی از دانشمندان معتقدند که کمبود ویتامین B5 می تواند به دندان قروچه کمک کند. گنجاندن غذاهای غنی از ویتامین B5 مانند مرغ، تخم مرغ و غلات کامل در رژیم غذایی شما ممکن است به کاهش علائم مرتبط با دندان قروچه یا فشردن دندان کمک کند.

• منیزیم

منیزیم یک ماده معدنی است که در بیش از 300 واکنش آنزیمی در بدن از جمله آرامش عضلانی شرکت می کند. تحقیقات نشان داده است که کمبود منیزیم ممکن است با افزایش خطر دندان قروچه مرتبط باشد. مکمل منیزیم یا مصرف غذاهای غنی از منیزیم مانند اسفناج، بادام و شکلات تلخ می تواند به تنظیم تنش عضلانی و کاهش فشردن دندان کمک کند.

تشخیص دندان قروچه چگونه

در این قسمت به بررسی روند تشخیصی دندان قروچه و تکنیک های مورد استفاده توسط متخصصان دندانپزشکی برای شناسایی دقیق این بیماری خواهیم پرداخت؛

سابقه بیمار

اولین قدم در تشخیص دندان قروچه جمع آوری اطلاعات در مورد علائم و سابقه دندانی بیمار است. دندانپزشک یک مصاحبه جامع انجام می دهد تا از وجود هرگونه نشانه ای از دندان قروچه، مانند درد فک، سردرد، مینای دندان فرسوده یا حساسیت عضلات صورت اطمینان حاصل کند. گرفتن شرح حال دقیق به تشخیص سایر علل احتمالی این علائم کمک می کند.

معاینه دندان

معاینه کامل دندان برای شناسایی علائم فیزیکی دندان قروچه بسیار مهم است. دندانپزشکان دندان ها را از نظر ساییدگی، بریدگی یا شکستگی بررسی می کنند. آنها مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) را برای هر گونه ناهنجاری یا حساسیت بررسی می کنند. علاوه بر این، دندانپزشک ممکن است از ابزارهای ویژه ای برای اندازه گیری بایت بیمار و مشاهده تراز بودن دندان های آن ها استفاده کند.

تصویربرداری تشخیصی

در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است برای ارزیابی بیشتر وسعت بیماری، تصویربرداری تشخیصی را درخواست کند. اشعه ایکس یا توموگرافی کامپیوتری با پرتو مخروطی (CBCT) می‌تواند تصاویر دقیقی از دندان‌ها، استخوان فک و TMJ ارائه دهد. این تصویربرداری به شناسایی هر گونه مشکل اساسی مانند مال اکلوژن دندان یا ناهنجاری های مفصلی کمک می کند.

الکترومیوگرافی (EMG)

برای اندازه گیری فعالیت عضلانی در طول دندان قروچه، دندانپزشکان ممکن است از الکترومیوگرافی استفاده کنند. این تکنیک شامل قرار دادن الکترودها بر روی عضلات فک برای ثبت سیگنال های الکتریکی ساطع شده در حین حرکات فشردن یا ساییدن است. EMG داده های عینی را برای تایید وجود دندان قروچه و ارزیابی شدت بیماری ارائه می دهد.

تشخیص دندان قروچه نیازمند یک روش جامع است. با شناسایی علائم و نشانه های دندان قروچه، متخصصان دندانپزشکی می توانند تشخیص دقیق و برنامه درمانی مناسب را ایجاد کنند. تشخیص زودهنگام برای جلوگیری از آسیب بیشتر به دندان ها و به حداقل رساندن خطر عوارض مربوط به سلامت ضروری است. رعایت بهداشت دهان و دندان نیز می تواند سرعت درمان این بیماری را کاهش دهد. اگر مشکوک به دندان قروچه هستید، توصیه می شود با یک متخصص دندانپزشکی مشورت کنید.